Booklet tekst cd BACH |

Bach en de luit
(Emile Blomme/Enno Voorhorst)

‘Wat moet je nou met een luit?’, zal Anna Bach gevraagd hebben. ‘Je kunt er niet eens op spelen. En deze luit is ook nog eens heel duur, wel 20 thaler!’ Johann Sebastian, haar man, zal geantwoord hebben: ‘maar Anna, het is een prachtig en geliefd instrument. Dat heb je toch ook wel gehoord toen Sylvius Weiss er laatst op speelde?’

Bach had gelijk. In de 18e eeuw deed luitmuziek enorm opgang en hij had daarbij ook de nodige leerlingen die luit speelden: Johann Christian Weyrauch (1694-1771), Rudolf Straube (1717 -1780), Christoph Nichelmann (1717-1762) en Johann Ludwig Krebs (1713-1780). Hij zal er brood in gezien hebben om meer voor de luit te gaan componeren. De Leipziger boekhandelaar en uitgever Schouster had hem jaren eerder al gevraagd om een luitstuk dat nu bekend staat als de 3e luitsuite.

In augustus 1739 kwam Sylvius Weiss vier weken lang bij Bach op bezoek en naar alle waarschijnlijkheid hebben ze toen ook samen gemusiceerd. Bach op de viool en Weiss op de luit. Johann Elias Bach, neef van Johann Sebastian, die in die tijd ook zijn persoonlijk secretaris was, heeft beschreven dat er ‘hele mooie muziek’ in huize Bach klonk die zomer. Weiss was de belangrijkste luitist in die tijd en werd als een gelijke van Bach, Händel en Telemann gezien. Hij werkte aan het hof in Dresden en ontving daar een vorstelijk salaris, waarbij hij ook nog concertreizen kon maken. Hij was bevriend met de oudste zoon van Bach, Wilhelm Friedemann, die vanaf 1733 organist in de Sint Sophia’s kerk in Dresden was. Weiss schijnt zelfs Johann Sebastian voor een vriendschappelijke improvisatiewedstrijd te hebben uitgedaagd. Ze speelden fuga’s en fantasieën, wat zeker op de luit een groot vakmanschap vereist. 

Bach zelf was een voortreffelijk violist en organist, maar ondanks het feit dat hij geen luit speelde, ademen zijn luitstukken toch de sfeer van het instrument, wellicht omdat ze op een lautenwerck gecomponeerd zijn? Een lautenwerck was een soort klavecimbel met darmsnaren dat een luit moest imiteren, je kon er zelfs een luitist mee voor de gek houden. Bach had er twee van. Om het geluid van de luit nog beter na te kunnen bootsen had hij zo’n instrument naar eigen specificaties laten bouwen door zijn vriend Zacharias Hildebrandt. ‘Maar je hebt toch al een lautenwerck?’, zal Anna gezegd hebben. 

Naast originele werken voor de luit heeft Bach ook eigen composities omgezet voor de luit. Zo gebruikte hij voor zijn luitcomposities de fuga uit zijn eerste vioolsonate, de zesde vioolpartita en de vijfde cellosuite. De fuga uit zijn eerste vioolsonate is op deze cd te horen. Evenals de volgende stukken:

Sonate BWV1001

Toen Bach als jongeman tijdelijk aan het hof in Weimar werkte (1703), werkte daar ook Johann Paul von Westhoff, een beroemde violist. Zijn spel zal Bach geïnspireerd hebben om te gaan schrijven voor viool solo. Zelf was hij vooral beroemd om zijn virtuoze orgelspel en improvisaties, maar ook op de viool was hij zeer begaafd. Zijn zoon Carl Philipp Emanuel beschreef zijn spel als ‘netjes en krachtig’. Uiteindelijk werden dit zes sonates en partita’s. De fuga uit de eerste sonate is in Leipzig door Bachs vriend en luitist Johann Christian Weyrauch omgezet naar een luittabulatuur. Het handschrift van Bach dateert uit 1720 met op de titelpagina ‘Sei Solo’. Maar deze foute spelling (soli) zou ook een verwijzing kunnen zijn naar de dood van zijn eerste vrouw, Maria Barbara, die dat jaar overleed. ‘Sei solo’ betekent in het Italiaans namelijk ‘jij bent alleen’.

Allegro BWV1025

De luit was een populair instrument en Bach kende naast zijn luitspelende studenten en Sylvius Weiss, ook Adam Falckenhagen, Johann Kropfgans en waarschijnlijk David Kellner die 10 kilometer buiten Leipzig geboren was.

Suite BWV1025 is in 1740 door Bach geschreven voor viool en klavecimbel, gebaseerd op een luitsuite van Weiss die Bach de zomer ervoor gehoord moet hebben. Dit stuk was door Weiss in tabulatuur genoteerd. Het is een grepenschrift dat alleen luitisten konden lezen. Het zal wel de nodige tijd hebben gekost om de luitsuite op de ‘normale’ manier te noteren. Wellicht heeft de leerling van Weiss, Johann Kropfgans, samen met Wilhelm Friedemann Bach hierbij geassisteerd. Zij waren er namelijk ook bij die zomer.

Prelude BWV999

Deze kleine prelude in c-klein pour la Luth is een kopie van de hand van Johann Peter Kellner, vriend van Bach en zijn leerling aan de Thomasschule. Het doet denken aan de openingsprelude van het Wohltemperierte Klavier dat ook in de toonsoort C is geschreven en is gecomponeerd toen Bach werkte aan het hof van Köthen. C-klein is op de luit een onhandige toonsoort en daarom wordt BWV999 gespeeld in het meer praktische d-klein. Dit kan er ook op wijzen dat Bach het componeerde op zijn lautenwerck waarvan de C de laagste toon is, maar dat het in ieder geval voor de luit bedoeld was blijkt uit de aanwijzing pour la Luth.

Prelude BWV823

Het handschrift van BWV823 is opnieuw van Johann Peter Kellner. Het is met slechts 3 delen (Prelude, Sarabande, Gigue) waarschijnlijk niet af of incompleet. De baslijn is net zoals bij een luit minder virtuoos dan bij een klavecimbelpartij en ook de toonomvang past precies op een lautenwerck.  Reden genoeg om te denken dat ook BWV823 gecomponeerd is op een lautenwerck met de luit in het achterhoofd.

Prelude BWV1007

Dit is de prelude van de eerste cellosuite en opnieuw ademt dit stuk de sfeer van de luit. De zes cellosuites zijn in Köthen geschreven waarvan Bach de 5e later heeft bewerkt voor luit. Op de voorpagina van deze bewerking draagt hij het werk op aan de eerdergenoemde Schouster. Op basis van het watermerk in het papier zou de bewerking van cello naar luit tussen 1727 en 1731 gemaakt moeten zijn. Er bestaat nog maar één cello-handschrift en dat is van zijn vrouw, Anna Magdalena. Vanwege de kleine verschillen wordt aangenomen dat Bach dit handschrift niet heeft gebruikt als basis voor de luitversie, maar een ander -verloren gegaan- eigen handschrift.

Suite BWV996

Tijdens zijn leven was Bach grotendeels in dienst van de kerk, maar van 1708 tot 1717 was hij werkzaam als hoforganist, kamermusicus en later concertmeester bij Willem Ernst, hertog van Saxen-Weimar. Daaropvolgend werd hij tot 1723 kapelmeester bij de vorst Leopold van Anhalt-Köthen waar helemaal geen plaats meer was voor kerkelijke muziek omdat de vorst calvinistisch was.

BWV996 is waarschijnlijk de vroegste luitsuite en gecomponeerd in de periode dat Bach in Weimar verbleef. Er bestaat geen handschrift van Bach zelf, wel is er een kopie van de hand van Johann Gottfried Walther, vriend en stadsorganist in Weimar.

De suite is gecomponeerd in Franse stijl wat voor die tijd nieuw en modieus was, sterk beïnvloed door Lodewijk XIV (1638-1715). De opleidingen die Bach kreeg waren traditioneel, de Franse stijl heeft hij zich als jongeman zelf eigen moeten maken. Vanaf z’n tiende, toen zijn ouders waren overleden, woonde hij bij zijn oudere broer Johann Christoph die organist was in Ohrdruf. Hij rondde daar het gymnasium in slechts vier jaar af en kreeg een beurs om in Lüneburg te gaan studeren aan de befaamde Ritteracademie. Hiervandaan is hij als tiener enkele keren 90 kilometer naar het hof van Celle gelopen. Dit hof was met de Française Eleonore d’Olbreuse als hertogin erg Frans georiënteerd. Ze had maar liefst 12 Franse musici in dienst. Met zijn schooluniform (inclusief zwaard!) werd Bach binnengelaten, want ze waren gastvrij voor studenten. Hij hoorde hier concerten en balletten en heeft zich deze stijl perfect eigen gemaakt. Later, aan de hoven van Weimar en Köthen heeft hij hier vervolgens dankbaar gebruik van gemaakt.

Als Bach voor een instrument schreef is het opvallend dat hij de speeltechnieken zo goed kende. Zijn werken gelden als instrumentaal hoogtepunt voor instrumenten als de viool, cello en fluit. De luit neemt hier een speciale plaats in omdat luitisten de muziek moesten aanpassen om het speelbaar te maken. Wat was dat dan toch met die luit? Hij hield van het instrument want hij bezat twee lautenwercken en een luit die vijf keer zo duur was als zijn eigen viool. Het heeft 253 jaar geduurd voordat in 1993 ontdekt werd dat de klavecimbelpartij van BWV1025 een kopie is van luitsuite SC 47 van Weiss. Het is daarmee wel duidelijk dat Bach een diepere relatie met de luit had dan tot op heden wordt gedacht.

Nieuwe CD uitgebracht 'Bach' | Een nieuwe CD is uitgekomen met solowerk van Bach.
Op Spotify is het te beluisteren: https://open.spotify.com/album/3WyhryyEEstILSDaTExuS5?si=uJ7ceIs3SH-bTlmgHaAzSA
Op Youtube is de suite BWV996 van dit album ook te zien en te beluisteren: https://www.youtube.com/watch?v=SOPC5Q6ToB4
 

new CD 840 | goeie recensie van de nieuwe CD 840 in Audiophile Sound

Romancero Gitano | Op 25 en 26 mei speel ik met Amor Vincit o.l.v. Michel de Kort van Castelnuovo -Tedesco Romancero Gitano.

Alweer een mooie recensie | In het EGTA blad (European Guitar Teachers Association) verscheen deze mooi recensie van Concerto Métis.

4 sterren voor Concerto Métis | Een mooie recensie van Pizzicato

CD release | Op 29 september zal de CD 'Concerto Metis' te verkrijgen zijn. Deze CD bevat het beroemde gitaarconcert (samen met 'The String Soloists) van Roland Dyens die overleden is in 2016 en aan wie deze gehele CD is gewijd. De release gaat samen met de actie van Aangenaam Klassiek waar de CD ook deel van uitmaakt. Ter promotie zijn er die dag twee korte concerten in Driebergen en Soest. Informatie is te vinden bij Aangenaam Klassiek. 

Duo Macondo bij het Hezenberg Midzomer Muziekfestival | Hattem is nieuw muziekfestival rijker
HATTEM – Op zaterdag 16 juni 2018 organiseren de Lionsclub Hattem en de Rotaryclub Hattem-Heerde voor het eerst het Hezenberg Midzomer MuziekFestival. Dit festival met klassieke muziek vindt plaats op het terrein van het landgoed De Hezenberg. De opbrengst van het festival is voor “Bouwdorp, onderdeel van de Zomerspelen voor kinderen in Hattem” dat eind augustus wordt georganiseerd.
 
Bezoekers krijgen maar liefst drie concerten te horen die dag. Het festival begint om 16.00 uur met een ontvangst en een drankje. Het eerste concert vangt aan op drie locaties om 17.00 uur. Aansluitend staat er om 18.00 uur een diner op het programma, gevolgd door het tweede concert om 19.30 uur. De dag wordt afgesloten met een dessert met koffie of thee en een derde concert om 21.30 uur.
 
De muziek is afgestemd op de aard en omgeving van De Hezenberg; intieme, klassieke muziek, in kleine bezetting. De concertlocaties zijn in de salon van het Landhuis, buiten op de binnenplaats van het Koetshuis en in de Kapel.
 
In de salon van het Landhuis zal het duo Macondo te horen zijn, bestaande uit Mikhail Zemtsov, altviool, en Enno Voorhorst, klassiek gitaar. Beiden hebben een warme passie voor Zuid-Amerikaanse muziek: Mikhail Zemtsov leefde en werkte lange tijd in Mexico en Enno Voorhorst nam met groot succes verschillende CD’s op met klassieke Zuid-Amerikaanse muziek. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de programma’s van Duo Macondo worden gedomineerd door Latijnse muziek; achter de noten ervaart men de magie van Spanje en Zuid-Amerika.
 
Op de binnenplaats van het Koetshuis speelt het Matangi Kwartet, inmiddels uitgegroeid tot een vaste speler op de kamermuziekpodia in Nederland en daarbuiten. Met hun gloedvolle spel en vlotte presentatie zijn Maria-Paula, Daniel, Karsten en Arno boegbeelden van een nieuwe generatie klassieke musici; communicatief, uitdagend en verfrissend veelzijdig zijn veelgebruikte typeringen voor hun optredens.
 
In de Kapel zingt Eva Vocaal Ensemble de sterren van de hemel. Deze zes  klassiek geschoolde, enthousiaste en charmante zangeressen richten zich in het bijzonder op het zingen van a capella-muziek, waarbij iedere stem individueel goed uitkomt, maar er vooral ook een gebalanceerde samenklank tot stand gebracht wordt.
 
Kaarten voor dit festival kosten €55,- en kunnen onder vermelding van naam en adres worden besteld door te mailen naar muziekfestival@outlook.com. Na betaling ontvangt u de kaarten in de brievenbus. Wees er op tijd bij want er zijn maar een beperkt aantal kaarten.
 

Crowdfunding gestart |

Dyens-Voorhorst-The String Soloists CD project

Help het meesterwerk van Dyens, ‘Concerto Métis’ op CD uit te brengen! De crowdfunding loopt van 8 augustus tot 27 september bij VoordeKunst
Vorig jaar is de gitarist/componist Roland Dyens overleden. Zijn grootste meesterwerk is het gitaarconcert ‘Concerto Métis’ uit 1990 waarvan de opname niet meer verkrijgbaar is. Heel jammer want dit werk met romantische en Jazz invloeden is voor een groot publiek toegankelijk. De Stichting Kapelconcerten Goirle wil er met een voortreffelijke opname ervoor zorgen dat dit concert weer op CD beschikbaar is! De musici zijn gitarist Enno Voorhorst en The String Soloists, die net als Roland Dyens een band hebben met de Kapelconcerten. De CD wordt in oktober 2017 opgenomen en dan naar verwachting zomer 2018 bij u thuis bezorgd. De opname wordt uitgebracht bij het gerenommeerde Cobra Records en internationaal gedistribueerd.

Een productie van dit formaat is erg kostbaar en daarom hebben we uw steun hard nodig. Steun ons met een gift, krijg deze CD in ruil voor uw donatie of kies een andere optie. Met uw hulp wordt dit project een kroon op de verdiensten van bijna 20 jaar Kapelconcerten. Kijk voor meer informatie op www.voordekunst.nl/projecten/5961

Nieuwe CD: Modinha | In september zal de nieuwe CD Modinha verschijnen met muziek voor hobo en gitaar gespeeld door Pauline Oostenrijk en Enno Voorhorst. De CD wordt uitgebracht bij Cobra Records

kaartverkoop begonnen Podium 111 | Voor het concert op 18 juni is de kaartverkoop begonnen. Dit kan via email Podium111actief@gmail.com
De aanvang is 11:00 uur, St Josefstraat 111 in Tilburg. Entree bedraagt €10,-

Macondo in Rotterdam | Voorverkoop gestart voor het Pro Rege concert in Rotterdam

krant artikel | de Gooi- en Eemlander van 29 september

Poolse recensie | Het Magazine 'Szesc Strun Swiata' schreef een mooie recensie over m'n laatste CD, Bach Pärt desPrez.

ncrv gids | Herma Bosma schreef een leuk stukje in de NCRV gids

Bach, Part, des Prez verkrijgbaar. | De CD Bach, Part, des Prez is vanaf nu verkrijgbaar via Bol.com

release: Bach, Part, des Prez | De nieuwste CD van Enno Voorhorst is uit. De derde week van september zal hij te verkrijgen zijn voor €14,95 bij Bol.com incl verzendkosten bij een aankoop boven €20,-. Via Itunes is hij nu reeds te downloaden en is ook te beluisteren via o.a. Spotify.

Concerten in de Amazone | Eind oktober zal Enno Voorhorst in de voetsporen van Barrios concerten geven in de Amazone. Het slotconcert zal zijn in Teatro Amazonas op 2 november in Manaus. Ook zal Voorhorst de Amazone rivier afvaren en concerten geven in kleine dorpen zoals Agustin Barrios dat ook 74 jaar geleden heeft gedaan.

Opium op 4 | Maandagavond 14 september, zal Enno Voorhorst te gast zijn in het Radio 4 programma 'Opium op 4' van 22:30 tot 23:30. Hij zal dan werk spelen van zijn nieuwe CD 'Bach, Part, des Prez'

Concert in Paramaribo, Suriname | Het concert in Thalia was een succes met een praktisch uitverkochte zaal. Volgend jaar op herhaling!

Enno Voorhorst te gast bij Vroege Vogels | Op 19 oktober zal Enno Voorhorst te gast zijn in het zondagmorgen programma 'Vroege Vogels'. Tijdens dit programma wordt tevens de JanWolkersprijs 2014 uitgereikt. De opname is vanuit Naturalis in Leiden.

te downloaden: nieuw duo van Jorge Morel | Onder het kopje downloaden kunnen de partituur en partijen van 'Recuerdos del Camino 2' van Jorge Morel gratis gedownload worden. Augustus jl speelden Laura Young en Enno Voorhorst de premiere van dit werk in Frómista, Spanje. Er staat ook een tv opname in Nederland gepland met daarbij tevens 'Recuerdos del Camino 1' dat vorig jaar in premiere ging.

première nieuw duo van Jorge Morel | 27 Augustus zullen Laura Young en Enno Voorhorst de première spelen van een nieuw duo van Jorge Morel, speciaal voor dit concert gecomponeerd. Het concert vindt plaats in de kerk San Martin van Fromista, één van de oudste kerken van Spanje.

nieuwe management voor Turkije | Zafer Yümlü van Ensemble Feverish Music is het nieuwe exclusieve management in Turkije voor Enno Voorhorst. Onder het kopje 'contact' is alle informatie te vinden.

nieuw werk van Jorge Morel | In de zomer van 2013 speelden Aktas Erdogan en Enno Voorhorst de wereldpremiere van een nieuw duo van de Argentijnse componist Jorge Morel. Het werk genaamd Recuerdos del Camino werd opgedragen aan Enno Voorhorst en uitgevoerd in de prachtige kerk van Fromista. Het is een hommage aan het CamonoArtes Festival wat in de zomermaanden vele gitaarconcerten organiseert voor de pelgrimgangers op weg naar Santiago de Compostella. Op tv was deze reportage te zien: klik hier Dit duo kan gratis gedownload worden onder het kopje downloads van deze site.
Opnieuw maakte Jorge Morel een duo en Enno Voorhorst zal dit deze keer samen met de Canadese gitariste Laura Young in augustus 2014 wederom in Fromista in premiere brengen: Recuerdos del Camino II.

Masterclass Rotterdam | Zaterdag 5 juli geeft Enno Voorhorst een masterclass aan de Rotterdamse gitaaracademie

Succes in Lodi Italy | Het concert in Lodi, Italië was een succes en kreeg een goede recensie...

Duo Macondo naar Beijing | Op 23 mei is duo Macondo te gast op het 'Meet in Beijing Arts Festival'. Op het programma staan werken van oa Albeniz, Messiaen en Piazzolla.

NRC recensie | NRC schrijft 28-9 een lovende kritiek over 'Around Barrios'. Joep Stapel schrijft over een 'wonderbaarlijk mooie toon' en een must voor elke gitaarliefhebber.

5 stars for 'Around Barrios' | De nieuwe CD die onlangs bij Challenge is uitgekomen 'Around Barrios' krijgt de maximale 5 sterren in 'Gitarre und Laute'
Recensie

| no description available